Haïku

Cha vient éd Wikipedia

Haïku ( 俳句 )[éditer | modifier ech wikicode]

Ch’poéte Bashō Matsuo (1644-1694) o foait des haïku in preumié.

Shiki Masaoka (1867-1902) o créé ch’nom éd haïku.

Ch’est un raÿe poème djaponé.


In foait chés haïkus japonais aveuc eune seule colonne aveuc un tercet éd 5, 7 et 5 mores .

In picard, in rimplache chés mores pèr des silabes.

Egzimpes[éditer | modifier ech wikicode]

Tombe Matsuo Bashō
  • Vlo un célébe haïku djaponé , 古池や 蛙飛込む 水の音 , écrit pèr Matsuo Bashō :
din ch'viu intaille,
eune guérnouille seutit,
un ploc din l'ieu.

in djaponé ch' est :

furuike ya
(古池   や)
(fu/ru/i/ke ya): 5
kawazu tobikomu
(蛙   飛込む)
(ka/wa/zu to/bi/ko/mu): 7
mizu no oto
(水   の   音)
(mi/zu no o/to): 5
(5-7-5, soit 17 mores)


  • Eute eximpe ( Matsuo Bashō ):[1]
富士の風や 扇にのせて 江戸土産
Ch' vint Mt. Fuji
j'ai print m'bénette!
un présint éd Edo


fuji no kaze ya
(富士   の   風   や)
(fu/ji no ka/ze ya): 6
oogi ni nosete
(扇   に   のせて)
(o/o/gi ni no/se/te): 7
Edo miyage
(江戸   土産)
(e/do mi/ya/ge): 5



Règle du kigo[éditer | modifier ech wikicode]

Ch’ kigo ch’est un mot éd saison.

Pèr egzimpe in o ch’chrigié in fleurs pou echl' érnouvieu, ch' vol du hourlon pou chl' été, etc.

Chés haïkus in picard[éditer | modifier ech wikicode]

Damien Gabriels il o écrit des haïkus in chti.

Vlo deus <<haichtis>> d' Gabriels:

nos pas su l'pavé -
d'cinse in cinse
les aboyaches d'ches kiens

pi

drache d'septimb' -
l'glin du gardin
crinche pus fort


Pou vir chés eutes haichtis ch'est su ch' chite-lo = http://haikus-au-fil-des-jours.wifeo.com/haichtis-textes.php

Egzimpe éd haycous in walon[éditer | modifier ech wikicode]

Nos loucans l' ôrlodje
Ki nos louke, leye, el loukî.
Po tertos, l' tins passe
  • Albert Maquet, Cint haycous e walon d' Lidje, SLLW, 2006, p. 19.


Chés haïkus in frinsé[éditer | modifier ech wikicode]

  • Paul Claudel, Cent phrases pour éventails, Paris, Gallimard, 1942

Moétes djaponés éd haïku[éditer | modifier ech wikicode]

Tombe Yosa Buson
Période d'Edo (1600-1868)
Ere Meiji (1868-1912)
Ère Taishō (1912-1926)
Ère Shōwa (1926-1989)
Moderne


période Pré-Shiki[éditer | modifier ech wikicode]

Shiki pi apreu[éditer | modifier ech wikicode]

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
  • 江戸時代(厳密には俳句ではなく俳諧を詠んだが、優れた地発句ゆえに俳句と同一視される)

· 松尾芭蕉(1644年 - 1694年)

· 与謝蕪村(1716年 - 1783年)

· 小林一茶(1763年 - 1827年)

近現代

· 正岡子規(1867年 - 1902年)

· 河東碧梧桐(1873年 - 1937年)

· 高浜虚子(1874年 - 1959年)

· 種田山頭火(1882年 - 1940年)

· 尾崎放哉(1885年 - 1926年)

· 水原秋桜子(1892年 - 1981年)

· 山口青邨(1892年 - 1988年)

· 永田耕衣(1900年 - 1997年)

· 西東三鬼(1900年 - 1962年)

· 日野草城(1901年 - 1956年)

· 山口誓子(1901年 - 1994年)

· 中村草田男(1901年 - 1983年)

· 大野林火(1904年 - 1982年)

· 加藤楸邨(1905年 - 1993年)

· 篠原鳳作(1906年 - 1936年)

· 古沢太穂(1913年 - 2000年)

· 鈴木真砂女(1906年 - 2003年)

· 森澄雄(1919年 - )

· 渡部抱朴子(1928年 - )

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Notes pi Référinches[éditer | modifier ech wikicode]

Bibliografie[éditer | modifier ech wikicode]

  • Georges Schehadé, Anthologie du vers unique, Paris, Ramsay, 1977
  • Roger Munier, Haïku, (préf. de Yves Bonnefoy), Paris, Fayard, 1978
  • Maurice Coyaud, Fourmis sans ombre : le livre du Haiku : Anthologie-promenade, Paris, Phébus, 1978
  • Maurice Coyaud, Fêtes au Japon : Haiku, Paris, PAF, 1978
  • Maurice Coyaud, Tanka Haiku Renga, Le triangle magique, Les Belles Lettres,1996
  • Alain Kervern, Malgré le givre, Éd. Folle Avoine, 1987
  • Alain Kervern, Le réveil de la loutre, Éd. Folle Avoine, 1990
  • René Sieffert, Bashô - Le Sac à charbon, POF, 1993
  • Éditions Moundarren : Bashô, Buson, Ryokan, Issa, Shiki, etc. (version bilingue japonais - français)
  • Éditions Verdier : Bashô, Buson, Ryokan, Issa, Shiki (version bilingue + transcription du japonais)
  • Roland Barthes, L'Empire des signes, parle du haiku japonais et donne une description de la perception occidentale des Haïku.
  • L'art du haïku, pour une philosophie de l'instant, textes de Vincent Brochard et Pascale Senk, collection l'esprit d'ouverture chez Belfond.

Référinches[éditer | modifier ech wikicode]

  1. Etsuko Yanagibori, BASHO'S HAIKU ON THE THEME OF MT. FUJI: FROM THE PERSONAL NOTEBOOK OF Etsuko Yanagibori, link


Loïens intarnètes[éditer | modifier ech wikicode]